ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΠΟ ΒΟΤΑΝΑ

Στο Ζαγόρι και τον Εθνικό Δρυμό Βίκου-Αώου συναντάται πολύ πλούσια σε βότανα, μεταξύ άλλων, χλωρίδα, με ιδιαίτερα μεγάλη ποικιλία. Μάλιστα μέχρι και τις αρχές τού 20ου αιώνα τα βότανα τού φαραγγιού χρησιμοποιούνταν από πρακτικούς γιατρούς, τους λεγόμενους «Βικογιατρούς» για θεραπευτικούς σκοπούς.
Οι χρήσεις τους είναι αμέτρητες. Ακολούθως θα βρείτε μερικούς τρόπους παρασκευής των βοτάνων για ποικίλες χρήσεις.

ΑΛΟΙΦΗ
ΑΦΕΨΗΜΑ
ΒΑΜΜΑ
ΕΓΧΥΜΑ
ΣΙΡΟΠΙ

ΑΛΟΙΦΗ

Η αλοιφή είναι ένας τρόπος για να προστατέψουμε τα εξασθενημένα και μαλακά σημεία τού δέρματος ή ένας τρόπος να εφυδατώσουμε σημεία που είναι ξηρά. Περιέχει μόνο έλαια ή λίπη χωρίς νερό και όταν αλοίφεται στο δέρμα δεν αναμιγνύεται με αυτό αλλά σχηματίζει ένα ξεχωριστό στρώμα επάνω του. Παλιότερα οι αλοιφές παρασκευάζονταν από ζωϊκά λίπη, αλλά εξ’ ίσου αποτελεσματικές είναι και η βαζελίνη ή η παραφίνη.

 

Ενδεικτικές αναλογίες
500g βαζελίνη ή μαλακό κερί παραφίνης
60g αποξηραμένο βότανο

Διαδικασία
α´ Λιώνουμε το κερί παραφίνης ή τη βαζελίνη σε μία λεκάνη νερό που βράζει. Ρίχνουμε μέσα τα βότανα ανακατεύοντάς τα και τα θερμαίνουμε για περίπου 2 ώρες ή μέχρι αυτά να γίνουν εύθρυπτα
β´ Ρίχνουμε το μείγμα σε μία σακούλα από μουσελίνα (τούλι), στερεωμένη καλά με σχοινί ή λαστιχάκι στο χείλος μίας κανάτας
γ´ Φορώντας λαστιχένια γάντια, γιατί το μείγμα είναι καυτό, το στίβουμε μέσα από τη σακούλα στη κανάτα
δ´ Όσο το μείγμα είναι ακόμη ζεστό και ρευστό το βάζουμε σε καθαρά γυάλινα βαζάκια

^

ΑΦΕΨΗΜΑ

Με τη μέθοδο αυτή τα ενεργά συστατικά τού φυτού παραλαμβάνονται με πιο δυναμικό τρόπο από ό,τι με το έγχυμα. Για τη μέθοδο αυτή χρησιμοποιούμε τις ρίζες, τους φλοιούς και τα κλαδάκια. Το βότανο μπαίνει σε κρύο νερό, φτάνει σε βρασμό και μετά σιγοβράζει για περίπου 1 ώρα. Πίνεται ζεστό ή κρύο.

Ενδεικτικές αναλογίες
30g αποξηραμένα βότανα ή 60g νωπά βότανα
750ml νερό (με τη θέρμανση γίνεται 500ml)

 

Διαδικασία
α´ Βάζουμε το βότανο σε ένα κατσαρολάκι και ρίχνουμε κρύο νερό. Το βάζουμε να βράσει και μόλις φτάσει στο βρασμό χαμηλώνουμε τη φωτιά και το αφήνουμε να σιγοβράσει για περίπου 1 ώρα, μέχρι ο όγκος του να μειωθεί κατά το 1/3
β´ Στραγγίζουμε με το σουρωτήρι
γ´ Το φυλάσσουμε σε δροσερό μέρος

Ενδεικτική δόση
1 φλυτζάνι τού τσαγιού ή 1 ποτήρι τού κρασιού 3 φορές ημερησίως

^

ΒΑΜΜΑ

Το βάμμα παρασκευάζεται εμβαπτίζοντας το αποξηραμένο ή νωπό βότανο σε διάλυμα 25% αλκοόλης σε νερό. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί οποιοδήποτε μέρος τού φυτού. Εκτός του ότι παραλαμβάνει τα ενεργά συστατικά τού φυτού, η αλκοόλη δρα και ως συντηρητικό δίνοντας διάρκεια στο βάμμα μέχρι και τα 2 έτη. Είναι σημαντικό το βάμμα κάθε βοτάνου να παρασκευάζεται χωριστά και μετά να συνδυάζονται εάν χρειάζεται. Η βότκα είναι ιδανική γιατί περιέχει πολύ λίγα πρόσθετα, αν και το ρούμι βοηθά να καλυφθεί η γεύση των λιγότερο εύγεστων βοτάνων.

Ενδεικτικές αναλογίες
200g αποξηραμένο βότανο ή 600g νωπό βότανο
1lt διαλύματος αλκοόλης σε νερό: 75% αλκοόλη και 25% νερό

Διαδικασία
α´ Βάζουμε το βότανο σε μια μεγάλη γυάλα και το καλύπτουμε με το διάλυμα αλκοόλης-νερού. Σφραγίζουμε τη γυάλα και τη φυλάσσουμε σε δροσερό μέρος για περίπου 2 εβδομάδες ανακατεύοντας το μείγμα ανά τακτά διαστήματα
β´ Στραγγίζουμε το μείγμα συμπιέζοντάς το, π.χ. σε ένα σταφυλοπιεστήριο, και μαζεύουμε το υγρό σε μία κανάτα
γ´ Χύνουμε το στραγγισμένο υγρό από τη κανάτα σε καθαρό μπουκάλι από σκούρο γυαλί και το αποθηκεύουμε

Ενδεικτική δόση
5ml 3 φορές ημερησίως. Τα βάμματα πρέπει να χορηγούνται αραιωμένα σε νερό (λίγο μέλι ή φρουτοχυμός συχνά βελτιώνουν τη γεύση)

^

ΕΓΧΥΜΑ

Το έγχυμα είναι ενάς πολύ απλός τρόπος χρήσεως των βοτάνων. Χρησιμοποιείται το νερό ακριβώς πριν βράσει, γιατί το νερό που κοχλάζει διασκορπίζει πολύτιμα πτητικά έλαια στον ατμό. Για τη μέθοδο αυτή χρησιμοποιούμε τα άνθη και τα φυλλώδη τμήματα των φυτών. Πίνεται ζεστό ή κρύο.

Ενδεικτικές αναλογίες
30g αποξηραμένα βότανα ή 75g νωπά βότανα
500ml νερό

Διαδικασία
α´ Ζεσταίνουμε το νερό και το φέρνουμε σε θερμοκρασία λίγο πριν το σημείο βρασμού
β´ Βάζουμε το βότανο σε ένα δοχείο που κλείνει καλά και ρίχνουμε το νερό στο βότανο
γ´ Αφήνουμε 10 λεπτά για να γίνει η έγχυση και μετά στραγγίζουμε με το σουρωτήρι
δ´ Το φυλάσσουμε σε δροσερό μέρος

Ενδεικτική δόση
1 φλυτζάνι τού τσαγιού ή 1 ποτήρι τού κρασιού 3 φορές ημερησίως

^

ΣΙΡΟΠΙ

Το σιρόπι είναι ένας τρόπος για να διατηρούνται τα εγχύματα και τα αφεψήματα και αποτελεί ιδανικό γιατρικό για το βήχα γιατί το μέλι είναι ιδιαίτερα μαλακτικό. Τα σιρόπια μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να αρωματίσουν τα γιατρικά για παιδιά.

Ενδεικτικές αναλογίες
500ml έγχυμα ή αφέψημα
500g μέλι ή ακατέργαστη ζάχαρη

Διαδικασία
α´ Θερμαίνουμε περίπου 500ml πρότυπου εγχύματος ή αφεψήματος σε μία κατσαρόλα. Προσθέτουμε 500g μέλι ή ακατέργαστη ζάχαρη ανακατεύοντας συνεχώς μέχρι να διαλυθούν
β´ Αφήνουμε το μείγμα να κρυώσει και το βάζουμε σε μία μπουκάλα από σκούρο γυαλί την οποία και σφραγίζουμε με φελλό

Ενδεικτική δόση
5-10ml 3 φορές ημερησίως

^