Μονοπάτια

Στην Π. Π. της Β. Πίνδου, με εξαίρεση τις πολύ ορεινές περιοχές, υπάρχουν διάσπαρτοι 97 οικισμοί, οι κάτοικοι των οποίων χρησιμοποιούσαν, τόσο για τις καθημερινές ασχολίες τους όσο και για την επικοινωνία τους με άλλα χωριά και πόλεις τής ευρύτερης περιοχής, ένα πολυσύνθετο και λειτουργικό δίκτυο μονοπατιών (πεζοπορικών διαδρομών).

Οι σημαντικές αλλαγές που σημειώθηκαν κατά τον 20ο αιώνα στον τρόπο και τα μέσα επικοινωνίας και μεταφοράς είχαν ως αποτέλεσμα πολλά από τα μονοπάτια αυτά να εγκαταλειφθούν και μερικώς ή ολικώς να καταστραφούν.

Τις τελευταίες δεκαετίες έγινε αντιληπτή, αρχικά από τους ορειβατικούς συλλόγους αλλά και από την τοπική κοινωνία αργότερα, η ανάγκη διατήρησης αυτών των μονοπατιών για λόγους ιστορικούς αλλά και πρακτικούς. Σήμερα αρκετά μονοπάτια έχουν συντηρηθεί και σημανθεί, ώστε να είναι δυνατή η διέλευσή τους από πεζοπόρους (trekking) και ορειβάτες. Η Π. Π. Β. Πίνδου διασχίζεται από δύο μονοπάτια μεγάλων διαδρομών.

Διαδρομές στο Γεωπάρκο Βίκου - Αώου με τη Γεωργία Κανελλοπούλου και το geozagori.gr

Διαδρομές στο Γεωπάρκο Βίκου – Αώου

geozagori, διαδρομές στο γεωπάρκο βίκου αώου

… με τη Γεωργία Κανελλοπούλου στο geozagori.gr

«Σταλιά, σταλιά με τον καιρό τρυπάει την πέτρα το νερό…»

Η παρατήρηση, η εξερεύνηση και η καταγραφή του πλούσιου γεωπεριβάλλοντος που αναπτύσσεται γύρω από το φαράγγι του Βίκου αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας μου κατά τα 6 χρόνια κατοικίας μου στο Δίλοφο Ζαγορίου. Η ιστορία της Γης αποτυπώνεται στα πετρώματα, στα ορυκτά, στα απολιθώματα, στις γεωμορφές, στα βουνά, στις χαράδρες, στα ρήγματα, στα ποτάμια, στις αλπικές λίμνες και στα σπηλαιοβάραθρα της γύρω περιοχής. Η εξαιρετική πολυπλοκότητα της γεωμορφολογίας του Ζαγορίου δημιουργεί έναν ιδιαίτερο δεσμό μεταξύ ανθρώπου και τοπίου και μια σπάνια βιοποικιλότητα. Το geozagori είναι ένα ταξίδι που ακολουθεί διαδρομές γεμάτες από τα παραπάνω χαρακτηριστικά!

Μπορεί σε κάποια να βρεθούμε…

, ,
Posted on
Φύλλα βελανιδιάς ή δέντρου το καλοκαίρι στο δάσος πέριξ τού Διλόφου

Πεζοπορικό πρόγραμμα στο Ζαγόρι

Trekking στο Ζαγόρι και στον ορεινό όγκο της Τύμφης από 1/8-8/8/2014

Γνωρίστε την καταπληκτική φυσική ομορφιά του εθνικού δρυμού Βίκου-Αώου μέσα στο εθνικό πάρκο της βόρειας Πίνδου, περπατώντας για έξι ημέρες στα μονοπάτια του Ζαγορίου και του ευρύτερου ορεινού όγκου της Τύμφης (Γκαμήλα 2497μ ) στη βόρεια Πίνδο.

1η μέρα: Άφιξη στα Ιωάννινα και μεταφορά του group με λεωφορείο στο χωριό Μονοδένδρι Ζαγορίου. Επίσκεψη στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής το οποίο χτίστηκε το 1412 με πανέμορφη θέα προς το φαράγγι του Βίκου. Διανυκτέρευση σε παραδοσιακό ξενώνα στο Μονοδένδρι.
2η μέρα: Κυκλική πεζοπορεία όπου ξεκινώντας από το Μονοδένδρι κατευθινόμασται προς το χωριό Βίτσα, μετά προς το πέτρινο καλντερίμι σκάλα Βίτσας, την πέτρινη τοξωτή γέφυρα Μίσιου στο φαράγγι του Βίκου, το χωριό Κουκούλι, το πέτρινο μονότοξο γεφυράκι Κοντοδήμου στο φαράγγι Βικάκι, το χωριό Κήπους, την τρίτοξη πέτρινη γέφυρα Πλακήδα, το πέτρινο μονότοξο γεφυράκι καπετάν Αρκούδα, το χωριό Δίλοφο, ξανά στη Βίτσα και τέλος επιστροφή στο Μονοδένδρι όπου και διανυκτέρευση. Ώρες πορείας 5-6
3η μέρα: Διάσχιση του φαραγγιού Βίκου ξεκινώντας από το Μονοδένδρι, αρχικά κατηφορίζουμε προς την κοίτη του φαραγγιού ενώ στη συνέχεια ανηφορίζουμε και κατηφορίζουμε διαδοχικά πεζοπορώντας μέσα σε δασωμένες πλαγιές ενώ τα γιγάντεα ασβεστολιθικά τοίχοι του υψώνονται γύρω μας. Στη συνέχεια συναντάμε τις πηγές του ποταμού Βοϊδομάτη με το πιο κρύο νερό στην Ελλάδα γύρω στους 9 βαθμούς C όπου μπορούμε να κάνουμε μια δροσιστική βουτιά και τέλος ανηφορίζουμε προς το χωριό Μικρό Πάπιγκο έχοντας εκπληκτική θέα προς το φαράγγι και στη νοτιοδυτική πλευρά της Αστράκας. Διανυκτέρευση σε παραδοσιακό ξενώνα στο Μικρό Πάπιγκο. Ώρες πορείας 6-7
4η μέρα: Ανάβαση από Μικρό Πάπιγκο προς την αλπική λίμνη της Γκαμήλας η οποία βρίσκεται σε υψόμετρο 2050 μέτρα με μοναδικά εκπληκτική θέα προς την Αστράκα, την Γκαμήλα και το Σμόλικα . Κατά τη διάρκεια της πορείας έχουμε θέα στις εντυπωσιακές δυτικές και βόρειες ορθοπλαγιές της Αστράκας αλλά και σε μεγάλο μέρος της Τύμφης με πανέμορφα ασβεστολιθικά βράχια ενώ διασχίζουμε τεράστια αλπικά λιβάδια. Στην συνέχεια ανεβαίνουμε προς την κορυφή του Λάπατου στα δυτικά του ορειβατικού καταφυγίου της Αστράκας σε υψόμετρο 2254μ και κατόπιν σταματάμε στο καταφύγιο όπου και η διανυκτέρευση. Ώρες πορείας 6-7
5η μέρα: Ξεκινώντας από το καταφύγιο ανεβαίνουμε προς την κορυφή της Γκαμήλας σε υψόμετρο 2497 μέτρα, περπατώντας σε εκπληκτικής ομορφιάς ασβεστολιθικό πεδίο με μοναδική θέα στις πανύψηλες κορυφές της Τύμφης. Η θέα από την κορυφή είναι μαγευτική τόσο νότια προς την Αστράκα όσο και βόρεια προς την κοιλάδα του Αώου και τον Σμόλικα. Επιστροφή στο καταφύγιο όπου και διανυκτέρευση. Ώρες πορείας 6
6η μέρα: Ξεκινάμε πάλι από το καταφύγιο και διασχίζουμε τα σε υψίπεδο αλπικά λιβάδια που χωρίζουν την Γκαμήλα και την Αστράκα περπατώντας σε μία ξεχωριστά όμορφου τοπίου διαδρομή βλέποντας όλες τις μεγάλες κορυφές της Τύμφης, στη συνέχεια συναντάμε και περπατάμε στην ανατολική πλευρά του, το εντυπωσιακό φαράγγι του Μέγα Λάκου ,μετά συνεχίζουμε προς το σημείο με την καλύτερη και εντυπωσιακότερη θέα προς το φαράγγι του Βίκου τη θέση Μπελόη, για να καταλήξουμε στο ψηλότερο χωριό του Ζαγορίου το Βραδέτο το οποίο βρίσκεται σε υψόμετρο 1340 μέτρα όπου και θα διανυκτερεύσουμε σε παραδοσιακό ξενώνα. Ώρες πορείας 6-7.
7η μέρα: Ξεκινάμε από το Βραδέτο και κατηφορίζουμε το ωραιότερο πέτρινο καλντερίμι του Ζαγορίου τη σκάλα του Βραδέτου , μετά συναντάμε το χωριό Καπέσοβο με θαυμάσια θέα προς το φαράγγι της Μεζαριάς, στη συνέχεια περπατάμε στους Κήπους και από εκεί αφού περάσουμε πέτρινο γεφύρι του Μύλου ανηφορίζουμε προς το χωριό Ελάτη όπου και τελειώνει το πεζοπορικό ταξίδι μας. Διανυκτέρευση στην Ελάτη σε παραδοσιακό ξενώνα. Ώρες πορείας 5.
8η μέρα: Μεταφορά του group στα Ιωάννινα.

Δηλώσεις συμμετοχής έως 1/7/2014
στο dmanolis900@gmail.com ή στο τηλ. 6972 432812
Περισσότερες πληροφορίες: zagori900.wordpress.com

Μανώλης Διαμαντόπουλος

, , , , , ,
Posted on

Ο οικισμός, η αρχιτεκτονική και η εξέλιξη τού Διλόφου – μέρος β’

4. Αρχιτεκτονικά, μορφολογικά και κατασκευαστικά χαρακτηριστικά του οικισμού

Τα βασικά χαρακτηριστικά όλων σχεδόν των χωριών στο Ζαγόρι είναι η ενσωμάτωσή τους στο φυσικό περιβάλλον, η ομοιογένεια της κλίμακας, των υλικών δόμησης και η λιτότητα στις μορφές. Επίσης να μην ξεχνάμε ότι στην διαμόρφωση των χαρακτηριστικών συμβάλει και η ανάγκη για την προστασία από τις δύσκολες καιρικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή. Οι κατόψεις τους είναι απλές και το ύψος των κτιρίων σπάνια ξεπερνά τα δύο επίπεδα. Το υλικό δόμησης είναι η άσπρη πέτρα της περιοχής για τις τοιχοποιίες και η σκούρα σχιστόπλακα για τις στέγες. Σε πολλά κτίσματα υπάρχουν ξυλοδεσιές ανά 70 – 100cm, όπου σε αρκετές περιπτώσεις η θέση τους υποδεικνύεται στις όψεις από μια σειρά μαύρων λίθων.
Ως κονίαμα χρησιμοποιούσαν λάσπη με κομμάτια άχυρο ενώ τα επιχρίσματα ήταν από ασβέστη με γιδότριχες . Οι στέγες ακολουθούν πάντα το περίγραμμα της κάτοψης έχοντας γείσα με μικρή προεξοχή και φουρούσια λίθινα ή ξύλινα, ανάλογα την ποιότητα της κατασκευής (Εικ.6).

Πέτρινα φουρούσια της οικίας Βακώλα 1838

Εικ.6: Πέτρινα φουρούσια τής οικίας Βακώλα 1838

Τα σπίτια του Διλόφου έχουν χαρακτήρα αυστηρό και σαφή και μπορούμε να τα χωρίσουμε σε δύο κατηγορίες. Τα αρχοντικά και τα λαϊκά, ή αλλιώς τα “πλούσια” και τα “φτωχικά”. Όπως αναφέρθηκε και στο προηγούμενο κεφάλαιο υπάρχουν κατοικίες μεμονωμένες και κατοικίες κτισμένες εν σειρά με μεσοτοιχίες και κοινές στέγες.
Είναι προφανές ότι τα αρχοντικά ανήκουν στην κατηγορία των μεμονωμένων κτισμάτων, τα οποία περιστοιχίζονται πάντα από υψηλό μαντρότοιχο και μέσα στο οικόπεδο υπάρχει η κύρια κατοικία και τα βοηθητικά κτίρια (παράσπιτα). Τα βοηθητικά κτίρια είναι ισόγεια και βρίσκονται προσκολλημένα στην κύρια κατοικία ή ελεύθερα στο οικόπεδο και έχουν συνήθως χρήση μαγειρειού και αποθήκης. Σε πολλές περιπτώσεις η τουαλέτα ήταν εκτός της κύριας κατοικίας αλλά σε πιο απομονωμένο σημείο της ιδιοκτησίας.
Η κύρια κατοικία και τα παράσπιτα συνδεόντουσαν με πλακοστρωμένες αυλές (εσωτερικές ή εξωτερικές). Οι κατοικίες συνεχούς δόμησης σε πολλές περιπτώσεις δεν έχουν καθόλου αυλή ή έχουν μια εσωτερική.
Η λειτουργία των χώρων σχεδόν σε όλα τα σπίτια, είτε αυτά είναι μεμονωμένα είτε εν σειρά, ακολουθεί το ίδιο πρότυπο το οποίο προσαρμόζεται στην εκάστοτε τυπολογία.
Στο ισόγειο συνήθως έχουμε το χαγιάτι , τα κελάρια και τα αχούρια . Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει μαγειρειό το οποίο χρησιμεύει τους χειμερινούς μήνες και ως χώρος διαβίωσης της οικογένειας και λέγεται και μαντζάτο ή μικρός οντάς. Μέσα σε κάποιο κελάρι σε πολλά σπίτια βρίσκουμε και την μπίμτσα, η οποία είναι ένα πολύ μικρό δωμάτιο χωρίς ανοίγματα και με μικρή πόρτα στο οποίο φύλαγαν τα αντικείμενα αξίας.
Στον όροφο οδηγεί συνήθως μια ξύλινη σκάλα της οποίας τα πρώτα 4 – 5 σκαλιά σε αρκετά αρχοντικά είναι κτιστά. Η απόληξη της σκάλας οδηγεί στην κρεββάτα γύρω από την οποία διανέμονται τα δωμάτια τα οποία είτε είναι χειμερινά με λίγα ανοίγματα και τζάκι (το μαντζάτο) είτε καλοκαιρινά, με πολλά ανοίγματα και χωρίς τζάκι (ο οντάς ή νοντάς).
Οι χώροι κοσμούνται με τοιχογραφίες (με σκοτεινά χρώματα στα χειμερινά δωμάτια και ανοιχτόχρωμα στα καλοκαιρινά). Υπάρχουν εντοιχισμένες ξύλινες ντουλάπες (οι μεσάντρες) και υπερυψωμένα ξύλινα δάπεδα (τα μπάσια) τα οποία χρησίμευαν ως κρεβάτια και καθίσματα. Τα ταβάνια είναι ξύλινα με σκαλιστό διάκοσμο και χρώμα (η διακόσμηση και η πολυπλοκότητα ήταν ανάλογη της οικονομικής ευχέρειας του ιδιοκτήτη).
Τα ιστορικά και τα πιο αξιόλογα κτήρια του Διλόφου
Το Δίλοφο έχει δύο μεγάλα δημόσια κτήρια. Το σχολείο και την εκκλησία. Κατασκευασμένα στο ίδιο ύφος με τα υπόλοιπα κτίσματα, ενώ διαφοροποιούνται μόνο ως προς το μέγεθός τους.
Το σχολείο κτίστηκε το 1855 από τον Ιωάννη Αναγνωστόπουλο απ’ όπου και η ονομασία του “Αναγνωστοπούλειος Σχολή”. Είναι ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο μεγαλοπρεπέστατο κτίριο με μέτωπο 19 μέτρων στην πλατεία του χωριού και ύψος 11 μέτρων (Εικ. 7). Προσφάτως ανακατασκευάστηκε η στέγη του αλλά παρουσιάζει δομικά προβλήματα, καθώς ο μεγάλος τοίχος προς την πλατεία έχει σοβαρές ρωγμές από την μετατόπιση του, λόγω ολίσθησης του εδάφους . Το κτήριο σήμερα είναι κλειστό και δεν χρησιμοποιείται, αναμένοντας την αποκατάστασή του.

Η Αναγνωστοπούλειος Σχολή 1855

Εικ.7: Η Αναγνωστοπούλειος Σχολή 1855

Η Κοίμηση της Θεοτόκου 1857

Εικ.8: Η Κοίμηση της Θεοτόκου 1857

Το 1857 ο ίδιος ευεργέτης, με την βοήθεια του Ανδρέα Νούτσου ανήγειραν την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Εικ.8) στο μέσο περίπου του χωριού, σε θέση με προνομιούχο θέα, σχεδόν όλου του χωριού και του ορεινού γύρω τοπίου. Δύο χρόνια αργότερα κτίζεται το καμπαναριό από τον γιό του Αναγνωστόπουλου και το 1867 κατασκευάζεται το παρεκκλήσι στον προαύλιο χώρο πάλι από τον Ι.Αναγνωστόπουλο .
Το 1896 η εκκλησία καταστράφηκε από πυρκαγιά και ανακατασκευάστηκε το 1899 από δωρεές κατοίκων και ομογενών. Το 1965 κρίθηκε ετοιμόρροπη λόγω υποχώρησης των θεμελίων (λόγω του προβλήματος του εδάφους που αναφέρθηκε προηγουμένως και για το σχολείο). Τα έργα στερέωσής της έγιναν το 1982 – 1983. Το 2006 παρουσίασε πάλι προβλήματα με την υποχώρηση των θεμελίων, σε σημείο που παραμορφώθηκαν τα τόξα της εσωτερικής κιονοστοιχίας (Εικ.9). Το 2008 έγιναν κάποιες σωστικές επεμβάσεις στερέωσης και το έργο ολοκληρώθηκε το 2012.

Παραμόρφωση τόξου στο εσωτερικό τής εκκλησίας

Εικ.9: Παραμόρφωση τόξου στο εσωτερικό τής εκκλησίας

Εκτός από τα δύο μεγάλα δημόσια κτήρια αξίζει να αναφερθούν και σε δύο χαρακτηριστικά αρχοντικά τα οποία δεν περνούν απαρατήρητα. Ένα από αυτά είναι η οικία Λουμίδη όπως αποκαλείται σήμερα. Βρίσκεται στην είσοδο του χωριού και έχει επιβλητικό χαρακτήρα λόγω του ύψους που του δίνει στον δρόμο ο τοίχος αντιστήριξης ο οποίος κατασκευάστηκε λόγω των απότομων κλίσεων στο σημείο αυτό (Εικ.10). Αντίθετα με την εντύπωση που δίνει, το σπίτι αποτελείται από τρία επίπεδα, των κελαριών, του ισογείου και του ορόφου. Είναι το μεγαλύτερο αρχοντικό του Διλόφου και από τα πιο όψιμα κτήρια του χωριού.

Το αρχοντικό τού Λουμίδη (οικία Μακρόπουλου 1906)

Εικ.10: Το αρχοντικό τού Λουμίδη (οικία Μακρόπουλου 1906)

Ένα άλλο αξιόλογο κτήριο είναι το αρχοντικό Μιχαηλίδη του 1872 (Εικ.11), απλής σχετικά μορφής με μεγάλο κήπο και πηγάδι το οποίο στεγαζόταν με στέγαστρο που είχε τέσσερεις πεσσούς και τετράριχτη στέγη (δεν υπάρχει, σήμερα τουλάχιστον, άλλο σπίτι με παρόμοια αυλή και πηγάδι). Ακολουθεί την κλασική τυπολογία του Ζαγορίσιου σπιτιού και ο διάκοσμός του, ιδίως στον όροφο είναι εξαιρετικός .

Το αρχοντικό τού Μιχαηλίδη 1872, Δίλοφο, Ζαγόρια

Εικ.11: Το αρχοντικό τού Μιχαηλίδη 1872

Υπάρχουν πολλά ακόμα αξιοσημείωτα κτήρια με διαφορετική τυπολογία και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, αλλά αυτά τα δύο στα οποία έγινε αναφορά είναι από τα πιο αξιόλογα και ευδιάκριτα.

  • Το πάχος των οποίων κυμαίνεται από 50cm έως και 70cm
  • Το άχυρο και οι γιδότριχες έπαιζαν τον ρόλο του “πλέγματος” για να έχει μεγαλύτερη αντοχή το υλικό πλήρωσης.
  • Ημιυπαίθριος ή εσωτερικός πλακοστρωμένος χώρος εισόδου στην κατοικία από τον οποίο γίνεται η προσπέλαση στους υπόλοιπους χώρους του ισογείου 
  • Αποθήκες της κατοικίες και παλαιότερα μέρος τους ήταν και ο χώρος διαμονής των ζώων κατά τους χειμερινούς μήνες
  • Βοηθητικοί χώροι οι οποίοι είχαν και χρήση στάβλισμού. Απαντώνται εντός αλλά και εκτός της οικίας σε παράσπιατα
  • Το μεγάλο ύψος στο μέτωπο της πλατείας προκύπτει λόγω της κλίσης του εδάφους. Το κτίριο έχει ισόγειο και έναν όροφο και η είσοδος του είναι στην μικρή του πλευρά που δεν βλέπει στην πλατεία.
  • Αυτό δυστυχώς είναι ένα πρόβλημα που υπάρχει σε όλο το Δίλοφο. Στο υπέδαφος υπάρχουν πολλές σπηλαιώσεις και νερά γεγονός που έχει δημιουργήσει ζημιές σε πολλά κτήρια. Στον τοίχο του σχολείου προκαλεί μεγαλύτερη ανησυχία λόγω του μεγάλου όγκου του.
  • Α.Δ.Βλαχόπουλου, “Δίλοφον πρωην Σωποτσέλιον Ζαγορίου” Ιστορική περιγραφή και εποχή ιδρύσεως αυτού, σελ.9, Ιωάννινα, Ιούλιος 1970
  • Κτίστηκε από τον Μακρόπουλο το 1906. Ο Λουμίδης εισήρθε αργότερα στην οικογένεια και λόγω του γνωστού ονόματος το σπίτι αποκαλείται σήμερα “οικία Λουμίδη”

4. Κατάσταση διατήρησης τού οικισμού – αλλοιώσεις

Με μια πρώτη ματιά η εντύπωση που αποκτά κάποιος για τον οικισμό είναι ότι βρίσκεται σε καλή κατάσταση χωρίς μορφολογικές αλλοιώσεις. Αυτό γίνεται διότι πολλά σπίτια είναι εγκαταλελειμμένα χωρίς να έχουν δεχτεί επεμβάσεις τα τελευταία 50 χρόνια. Οι αρνητικές επεμβάσεις είναι ακόμα λίγες και δεν έχουν καλύψει το σύνολο τόσο, ώστε να αλλοιώσουν την κλίμακα του οικισμού, όπως έχει γίνει σε άλλα χωριά όπως το Μονοδέντρι.
Επίσης οι μαντρότοιχοι είναι ψηλοί και δεν υπάρχει εικόνα του εσωτερικού των σπιτιών.
Παρατηρώντας όμως πιο προσεκτικά, οι αλλοιώσεις αρχίζουν και γίνονται ορατές. Υπάρχουν δύο κατηγορίες αιτιών αλλοίωσης του οικισμού. Η μια είναι η εγκατάλειψη και η άλλη η μη ορθή ανθρώπινη παρέμβαση. Ξεκινώντας από την εγκατάλειψη, σημειώνεται ότι το τελικό της στάδιο είναι η κατάρρευση. Στο Δίλοφο το 1/3 περίπου των κτιρίων του είναι ερειπωμένα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα με την πάροδο του χρόνου ότι έχει απομείνει από την κατασκευή να πνίγεται από την βλάστηση και να δημιουργούνται κενά στον δομημένο χώρο (Εικ. 12). Σε πολλές περιπτώσεις τα υλικά αφαιρούνται και χρησιμοποιούνται αλλού.

Ερείπια τού Διλόφου

Εικ.12: Ερείπια τού Διλόφου

Αυτό το φαινόμενο δημιουργεί αλλοιώσεις στον πολεοδομικό ιστό. Οι επεμβάσεις τώρα που γίνονται στα κτήρια που ήδη κατοικούνται ή πρόκειται να κατοικηθούν μετά από μεγάλη περίοδο εγκατάλειψης, εάν δεν είναι σωστές και δεν εναρμονίζονται με τον παραδοσιακό χαρακτήρα του χωριού δημιουργούν μορφολογικές αλλοιώσεις.
Δυστυχώς στο Δίλοφο συναντάμε και τις δύο περιπτώσεις απλά είναι ακόμα, σχετικά με τα υπόλοιπα Ζαγοροχώρια, πιο ήπιας μορφής. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν δύναται να φτάσει σε πολύ χειρότερο σημείο εάν η κατάσταση δεν ελεγχθεί. Οι αλλοιώσεις που παρατηρούνται ως επί το πλείστον είναι, στην χρήση τσιμέντου (στα αρμολογήματα στις ρωγμές και εξωτερικές επιφάνειες τοίχων), στην αντικατάσταση των ξύλινων κουφωμάτων με μεταλλικά μη συμβατά ή διάνοιξη νέων με άλλες διαστάσεις, στις ανακατασκευές των στεγών όπου χρησιμοποιείται πλάκα άλλου χρώματος πιο ανοιχτόχρωμη ή σκέτος τσίγκος (κυρίως στην στέγαση των αυλοθύρων), στην αντικατάσταση μέρους των μαντρότοιχων με κιγκλιδώματα, στην κατασκευή νέων προσθηκών οι οποίες δεν εντάσσονται μορφολογικά στον οικισμό, στην τοποθέτηση κεραιών τηλεόρασης και στην αυθαίρετη επιλογή χρωμάτων στις όψεις. Όλα τα παραπάνω όμως, λίγο έως πολύ είναι αναστρέψιμες επεμβάσεις. Το χειρότερο είναι η κατασκευή νέων κτηρίων στην θέση παλιών τα οποία δεν τηρούν τις αναλογίες των όγκων (Εικ.13).

Νέα οικοδομή στο Δίλοφο

Εικ.13: Νέα οικοδομή στο Δίλοφο

Αυτό είναι ένα πρόβλημα που έχει προκύψει τα τελευταία χρόνια στο Δίλοφο και είναι πολύ δύσκολο να αναστραφεί.
Θα πρέπει όμως σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε ότι υπάρχουν περιπτώσεις επεμβάσεων και κατασκευής νέων κτηρίων τα οποία είναι υποδειγματικά από αρχιτεκτονικής άποψης σεβόμενα τον χαρακτήρα και την μορφολογία του οικισμού.
Ποια λοιπόν θα είναι η εξέλιξη και το μέλλον του οικισμού; Αυτό είναι ένα ερώτημα που μας προβληματίζει διότι βλέπουμε πόσο εύκολα και γρήγορα μπορούν να χαθούν αξίες που έχουν κρατήσει αιώνες. Έχουμε στα χέρια μας ένα σύμπλεγμα χωριών, μοναδικό στην Ελλάδα, σε ένα ιδιαίτερο φυσικό τοπίο το οποίο σταδιακά καταστρέφεται και αλλοιώνεται από την κακή εκμετάλλευση και τις επεμβάσεις μη ευαισθητοποιημένων ανθρώπων στις περιουσίες τους. Πρέπει να βρεθεί λύση στο πως θα συνυπάρξουν η εξέλιξη και ο σεβασμός στο παλιό. Στην εποχή που ζούμε είναι πλέον ουτοπικό να πιστεύουμε ότι το Δίλοφο θα κατοικηθεί όπως στο παρελθόν. Είναι πλέον ένας τόπος δεύτερης κατοικίας και αναψυχής και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί η διατήρηση και η επανάχρησή του υπό αυτούς τους όρους. Τα κίνητρα και η αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου και είναι το πρώτο βήμα μαζί με την “εκπαίδευση” των ιδιοκτητών, νέων και παλιών στο πως επεμβαίνουμε σε παραδοσιακούς οικισμούς. Υπάρχουν παραδείγματα σε άλλες χώρες της Ευρώπης (μεσαιωνικά χωριά της Ιταλίας, παραδοσιακοί οικισμοί στην Ν.Γαλλία, στην Αγγλία κ.ο.κ) στα οποία η σύγχρονη ζωή και το ιστορικό περιβάλλον συνυπάρχουν με αρμονία.
Δύσκολος στόχος, όχι ακατόρθωτος, αλλά θα πρέπει να συμβάλλουμε όλοι σε αυτό, πολίτες και πολιτεία.

Το Δίλοφο σε φωτογραφία των αρχών τού 20ου αι. (Αγνώστου)

Εικ.14: Το Δίλοφο σε φωτογραφία των αρχών τού 20ου αι. (Αγνώστου)

  • Τα αριθμητικά στοιχεία είναι από την άσκηση στο ΔΠΜΣ “Προστασία Μνημείων” της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, των Γεωργούλη Αικατερίνη-Σιούντρη Κωνσταντίνα με θέμα “Δίλοφο -Κεντρικό Ζαγόρι Ιωαννίνων”, 2003
  • Το κτήριο της εικόνας 13 αντικατέστησε αυτό της εικόνας 12

Βιβλιογραφία

    1. Αραβαντινός Π., Χρονογραφία Ηπείρου,τομ Α’ και Β’, Αθήνα 1856
    2. Βλαχόπουλου Α.Δ., “Δίλοφον πρώην Σωποτσέλιον Ζαγορίου” Ιστορική περιγραφή και εποχή ιδρύσεως αυτού, σελ Ιωάννινα, Ιούλιος 1970
    3. Γαρτσώνη Β., Μπαλοδήμου Μ., Διπλωματική εργασία με θέμα “Αναγνώριση – Επανάχρηση του ιστορικού Οικισμού Διλόφου Ζαγορίου”, επιβλέπων Καθ. Μ.Νομικός, Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος 1991
    4. Γεωργούλη Α., Σιούντρη Κ., Δίλοφο Κεντρικό Ζαγόρι Ιωαννίνων, Άσκηση στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακοού Προγράμματος “Προστασία Μνημείων” τής Σχ. Αρχιτ. Μηχαν. ΕΜΠ, επιβλ. Καθ. Ε. Μαΐστρου, Μ. Αποστόλου, συμβ. Μ. Μπαλοδήμου, ΕΜΠ, 2003
    5. Δαλκαβούκης Β., Μετοικεσίες Ζαγορισίων (1750-1922), εκδ. Ριζαρείου Σχολής, Θεσσαλονίκη 1999
    6. Εργολάβος Σ., “Τα Ζαγοροχώρια στις αρχές τού αιώνα μας – Δύο πολύτιμα ιστορικά ντοκουμέντα”, Εκδόσεις Ήπειρος, Ιωάννινα 1993
    7. Λαμπρίδης Ι., Β’ Ηπειρώτικα Μελετήματα – Ζαγοριακά, τευχ. 8 και 9, Αθήνα, 1889, επανέκδοση Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών, Ιωάννινα 1993
    8. Μακρής Ε., “Τα Ζαγοροχώρια” Ιστορική αναδρομή – τουριστική περιήγηση, Ιωάννινα 1996
    9. Παπαγεωργίου Γ., Οικονομικοί και κοινωνικοί μηχανισμοί στον ορεινό χώρο – Ζαγόρι(αρχές 18ου -αρχές 20ου ), εκδ. Ριζαρείου Σχολής, Ιωάννινα, 1995
    10. Σταματοπούλου Χ., “Ζαγόρι”, Ελληνική παραδοσιακή αρχιτεκτονική, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα 1990
    11. Χασιώτης Δ., Διατριβαί και Υπομνήματα περί Ηπείρου, Αθήνησιν 1887
    12. Χρηστίδης Β., “Η αρχιτεκτονική του Κεντρικού Ζαγορίου”, Το παράδειγμα του Κουκουλίου, τόμοι Α & Β, εκδ. Ριζαρείου Ιδρύματος, Αθήνα 2004

Πηγές Εικόνων

Ο χάρτης 1 και οι εικόνες από 1 έως και 13 είναι από το προσωπικό αρχείο τής
Μ. Μπαλοδήμου. Η εικόνα 14 είναι αγνώστου φωτογράφου

, , , , , ,
, ,
Posted on

Ο οικισμός, η αρχιτεκτονική και η εξέλιξη τού Διλόφου – μέρος α’

ΔΙΛΟΦΟ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΖΑΓΟΡΙΟΥ

Ο οικισμός, η αρχιτεκτονική του και η εξέλιξή του
Μαρία Μπαλοδήμου – Αρχιτέκτων Μηχ. ΑΠΘ,
MSc Αποκαταστάσεων K.U.Leuven Βέλγιο, Υπ.Δρ.Μηχ. ΕΜΠ


DILOFO – CENTRAL ZAGORI – EPIRUS

The settlement – architecture and evolution
Maria Balodimou – Architect Eng. A.U.T,
MSc Restoration K.U.Leuven Belgium, Dr.Eng. cand. N.T.U.A.

Περίληψη

Δίλοφο Κεντρικού Ζαγορίου

Δίλοφο Κεντρικού Ζαγορίου

Η παρούσα εργασία αφορά στην αναγνώριση του παραδοσιακού οικισμού Διλόφου Κεντρικού Ζαγορίου από αρχιτεκτονικής-οικιστικής και εξελικτικής σκοπιάς.
Αρχίζοντας από τα πρώτα ιστορικά στοιχεία για το Ζαγόρι και τις πρώτες αναφορές για την ύπαρξη του Διλόφου (πρώην Σωποτσέλι) φτάνουμε στην εικόνα που έχει σήμερα ο οικισμός.
Γίνεται μια χωροταξική και πολεοδομική περιγραφή στην προσπάθεια άντλησης συμπερασμάτων για την εξέλιξη του οικισμού. Περιγράφονται και αναλύονται τα αρχιτεκτονικά, μορφολογικά και κατασκευαστικά χαρακτηριστικά καθώς και η εξέλιξη τους στο χρόνο. Πώς επηρεάστηκαν από τις κοινωνικοοικονομικές αλλαγές και τι επιπτώσεις υπήρχαν; Τι προβλήματα έχουν προκύψει και πως αντιμετωπίζεται σήμερα ένας οικισμός που ήταν για αιώνες ζωντανός και παραγωγικός και σήμερα αποκτά ζωή μόνο τους θερινούς μήνες και τις αργίες; Ποιές επεμβάσεις συντελούν στην διατήρηση του παραδοσιακού χαρακτήρα και ποιες τον καταστρέφουν; Πόσο δύσκολο είναι να κρατηθεί μια ισορροπία μεταξύ της εξέλιξης και του σεβασμού προς το μνημείο;
Αυτοί είναι μερικοί προβληματισμοί που τίθενται με στόχο να βρεθεί κάποια λύση που θα οδηγήσει σε ένα βιώσιμο μέλλον για το Δίλοφο και παρόμοιους οικισμούς.

Abstract

This paper looks at the urban, architectural and social development of the traditional village Dilofo, situated in Central Zagori, Epirus, Greece.
Starting from historical information regarding Zagori and the first references to the existence of Dilofo, previously known as Sopotseli, this study follows the journey of the settlement from its creation as a village to present.
Analysing the spatial planning / design, architectural and construction characteristics of the settlement, the aim is to extract information regarding its formation and development. Social, cultural and financial changes in the area are seen as critical factors.
What issues arise when a village that is ‘alive’ and productive all year round for several centuries, now seems to come to life only during summer and holidays? Which types of interventions compliment or preserve the character of the settlement and which may have a negative effect? How hard is it to keep a balance between ‘development’ / ‘progress’ and respecting the settlement as a ‘monument’ and as part of the area’s heritage?
These are a few questions that are discussed aiming to highlight a route towards a more sustainable and respectful future for Dilofo and similar settlements.

1. Εισαγωγή

Πριν την ανάπτυξη του θέματος, κρίνεται απαραίτητο να αναφερθεί η πορεία της εξέλιξης της παρούσας δουλειάς και από πού αντλήθηκε το υλικό. Η πρώτη μου επαφή με την έρευνα σχετικά με το Δίλοφο και την περιοχή των Ζαγοροχωρίων ξεκίνησε το 1990, με την έναρξη της διπλωματικής μου εργασίας στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ . Έκτοτε η ενασχόλησή μου με τα Ζαγοροχώρια και το Δίλοφο είναι συνεχής σε επιστημονικό και προσωπικό επίπεδο. Το 2003 στο πλαίσιο άσκησης του Δ.Π.Μ.Σ “Προστασία Μνημείων” της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Ε.Μ.Π. , με τίτλο “Προστασία και συντήρηση σε κλίμακα αστικού κέντρου ή ιστορικού οικισμού” εκπονήθηκε άσκηση με θέμα “Δίλοφο – Κεντρικό Ζαγόρι Ιωαννίνων” , στην οποία συμμετείχα ως συνεργάτης και παραχώρησα το πρωτογενές υλικό των χαρτών και των φωτογραφιών, καθώς και στοιχεία από το αρχείο μου που άρχισε να δημιουργείται από το 1990. Oι χάρτες που παρουσιάζονται βασίζονται σε αεροφωτογραφία του 1983 από την οποία δημιουργήθηκε ο χάρτης το 1990 για τις ανάγκες της διπλωματικής και έκτοτε εμπλουτίζεται με τις εκάστοτε αλλαγές. Επίσης την ίδια περίοδο πραγματοποιήθηκε χωροστάθμηση στον πυρήνα του οικισμού.
Συνοψίζοντας, το υλικό της εν λόγω ανακοίνωσης έχει προκύψει από την διπλωματική εργασία του 1990, την άσκηση του ΔΠΜΣ Προστασία Μνημείων του 2003, την προσωπική ενασχόληση και συλλογή στοιχείων για το αντικείμενο καθώς και την ειδική έρευνα με την οποία ασχολούμαι επί του παρόντος για την εκπόνηση της διδακτορικής μου διατριβής με θέμα “Το δίκτυο των πέτρινων γεφυριών στα Ζαγοροχώρια” .

2. Ιστορική και οικιστική εξέλιξη Ζαγοροχωρίων

Σήμερα όταν αναφερόμαστε στο Ζαγόρι ή Ζαγοροχώρια μιλάμε για ένα σύνολο 45 χωριών τα οποία βρίσκονται βόρεια των Ιωαννίνων οριοθετημένα από τον ποταμό Αώο, το όρος Μιτσικέλι, και τους δρόμους Ιωαννίνων – Μετσόβου και Ιωαννίνων – Κόνιτσας. Μελετώντας τα ιστορικά κείμενα παρατηρούμε ότι τα γεωγραφικά όρια είναι περίπου τα ίδια στο πέρασμα των χρόνων, ενώ ο αριθμός των χωριών μεταβάλλεται.
Οι βασικές πηγές πληροφόρησης για την ιστορία των Ζαγοροχωρίων είναι τα βιβλία των Π.Αραβαντινού (1856) και Ι.Λαμπρίδη (1889), οι οποίοι αντλούν μεγάλο μέρος του υλικού από χρονικά μοναστηριών και οθωμανικά κατάστιχα.
Η λέξη “Ζαγόρι” κατά τον Ι.Λαμπρίδη είναι Σλαβικής προέλευσης και έχει δύο συνθετικά, το “Ζα”(=προς, επί, όπισθεν) και το “γκόρι”(=βουνό, όρος) (ο Π.Αραβαντινός όμως αναφέρει ότι διατηρεί κάποιες επιφυλάξεις για την Σλαβική προέλευση της λέξης και ότι ενδέχεται να είναι Ελληνική η ρίζα της από παράφραση της λέξης “ζυγόρειον” ή “ζυγόρεια”, η οποία προέρχεται από την ονομασία της κορυφής του όρους Λάκμωνα στην οροσειρά της Πίνδου που λεγόταν “Ζυγός”).
Από αρχαιολογικές ανασκαφές στην Βίτσα και το Σκαμνέλι έχουν ανακαλυφθεί κτηνοτροφικοί οικισμοί προ του 5ου αι. π.Χ.. Στα ιστορικά κείμενα διαβάζουμε ότι, τα πρώτα φύλα που κατοίκησαν στην Ήπειρο κατά τους προϊστορικούς χρόνους, ήταν οι Πελασγοί. Στη συνέχεια κατακτήθηκε από τους Μολοσσούς, τους Μακεδόνες , τους Ρωμαίους και τους Σλάβους τον 6οαι . Η περιοχή κατοικείται συνεχώς και το 1204 περιλαμβάνεται στο Δεσποτάτο της Ηπείρου. Η πρώτη όμως γραπτή αναφορά για την ύπαρξη οικισμών γίνεται το 1319 σε ένα Χρυσόβουλο του Ανδρόνικου Β’ , ενώ με την κατάκτηση της Ηπείρου από τους Οθωμανούς το 1430, αρχίζει ουσιαστικά η τεκμηριωμένη ιστορία του Ζαγορίου.
Σταθμός στην μελέτη των οικισμών στο Ζαγόρι αποτελεί το έτος 1431. Οι Οθωμανοί δεν κατάφεραν ποτέ να εγκατασταθούν στο Ζαγόρι, όπως έγινε στην υπόλοιπη Ήπειρο, (τα βουνά ήταν φυσικό οχυρό) οπότε υπεγράφη μια συνθήκη μεταξύ Ζαγορισίων και Οθωμανών, η “Συνθήκη του Βοϊνίκου” . Την συνθήκη αυτή υπέγραψαν εκπρόσωποι 14 Ζαγοροχωρίων από το κεντρικό και ανατολικό Ζαγόρι (μέσα σε αυτά και το Δίλοφο) στην οποία συμφώνησαν ότι αντί φόρου θα στέλνουν κάθε χρόνο στην Κωνσταντινούπολη έναν αριθμό αντρών (ανάλογα με τον πληθυσμό τους) οι οποίοι θα υπηρετούσαν ως ιπποκόμοι τον στρατό του Σουλτάνου για 1-2 μήνες. Ο Λαμπρίδης αναφέρει ότι στο “Χρονικόν της Βοτσάς” τα έτη 1629 – 1631 τα χωριά αυτά του Ζαγορίου είχαν στείλει 832 βοϊνάκηδες στην Κωνσταντινούπολη (το Δίλοφο είχε στείλει 28).
Από τον 16ο έως τον 18ο αι. παρατηρούνται οι μεγαλύτερες οικιστικές μεταβολές στο Ζαγόρι. Από τα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα (Defter), τα αυτοκρατορικά διατάγματα και τα χρονικά, διαβάζουμε ότι το 1564 τα Ζαγοροχώρια ήταν 58, το 1678 ήταν 60 και τον 18ο αι. έγιναν 46 (σχεδόν ο σημερινός αριθμός τους). Πολλά χωριά διαλύθηκαν λόγω λειψυδρίας, κατολισθήσεων και επιδημιών πανώλης και οι εναπομείναντες κάτοικοι ενσωματώθηκαν στα υπόλοιπα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό του Διλόφου το οποίο αύξησε τον πληθυσμό του στα μέσα του 16ου αι. δεχόμενο κατοίκους από τα γύρω χωριά Πιτούρνα, Πετρίτσια και Ζλάροβο . Η Πιτούρνα και η Πετρίτσια πρέπει να ερημώθηκαν πριν το 1564 (μιας και δεν αναφέρονται στο κατάστιχο του 1564) και αρκετοί από τους κατοίκους τους μετοίκησαν στο Δίλοφο, ενώ το Ζλάροβο το οποίο αναφέρεται το 1631 στο Χρονικόν της Βοτσάς, πρέπει να διαλύθηκε αργότερα και οι κάτοικοί του μοιράστηκαν στο Δίλοφο και τον Ελαφότοπο.
Προφανώς όλες αυτές οι μετακινήσεις των πληθυσμών επηρέασαν την οικιστική εξέλιξη του Διλόφου και των άλλων Ζαγοροχωρίων, μαζί με ένα άλλο πολύ σοβαρό παράγοντα, τα ταξίδια και το εμπόριο. Μέχρι το 1600 περίπου, οι κάτοικοι είχαν ως ενασχόληση την κτηνοτροφία και την λιγοστή καλλιέργεια της γης . Τα δεδομένα όμως αλλάζουν με την έναρξη των ταξιδιών και των εμπορικών συναλλαγών, αρχικά με τα Βαλκάνια και την Κωνσταντινούπολη και μετέπειτα με πιο μακρινούς προορισμούς . Η οικονομική κατάσταση βελτιώνεται οπότε τα παλιά σπίτια αντικαθίστανται με νέα μεγαλύτερα και καλύτερης κατασκευής. Η περίοδος αυτή της ακμής κορυφώνεται τον 18ο και 19ο αι. δίνοντας την εικόνα του οικισμού που βλέπουμε σήμερα.
Το 1874 το Δίλοφο είχε 115 οικογένειες και 550 κατοίκους . Λειτουργούσε σχολείο με 85 μαθητές στην πλατεία του χωριού, (Αναγνωστοπούλειος Σχολή , 1855) παρθεναγωγείο και υφαντουργική σχολή. Υπήρχε ξενώνας για τους εμπόρους, παντοπωλείο, υποδηματοποιείο, σιδεράδικο-πεταλωτήριο και αργυροχρυσοχοΐο. Ορισμένες από τις χρήσεις αυτές λειτουργούσαν στην πλατεία του χωριού σε προσκτίσματα που ακουμπούσαν στο μεγάλο τοίχο αντιστήριξης του Σχολείου .
Πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες για το Δίλοφο δίνει το 1913 ο σχολικός επιθεωρητής Αλέξανδρος Καθάρειος , ο οποίος αναφέρει μεταξύ άλλων ότι υπήρχαν 420 κάτοικοι και 50 μαθητές.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι το 1927 διεξήχθη στο Δίλοφο το Α’ Πανζαγορίσιο Συνέδριο κατά τις διαδικασίες του οποίου προωθήθηκε η διαδικασία της αλλαγής των σλαβικών ονομάτων των χωριών σε ελληνικά. Η πρώην (Σλαβική) ονομασία του Διλόφου ήταν “Σωποτσέλι” ή “Σομποτσέλ” που σημαίνει “τόπος με πολλά νερά”.
Ο πληθυσμός του χωριού ακολουθεί μια φθίνουσα πορεία μέχρι τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά είναι ακόμη ενεργός. Η μεγάλη υποβάθμιση και εγκατάλειψη έρχεται στις αρχές της δεκαετίας του 1950 οπότε το φαινόμενο της αστυφιλίας χτυπάει όλα τα χωριά. Το 1991 είχε 11 μόνιμους κατοίκους ενώ το 2013 έχει μόνο 5.

  • Γαρτσώνη Βασιλική, Μπαλοδήμου Μαρία, Διπλωματική εργασία με θέμα “Αναγνώριση – Επανάχρηση του ιστορικού Οικισμού Διλόφου Ζαγορίου”, επιβλέπων Καθ. Μ.Νομικός, Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος 1991
  • Υποχρεωτική άσκηση με επιβλέπουσες Καθηγήτριες την κα Ε.Μαΐστρου και κα Μ.Αποστόλου.
  • Γεωργούλη Αικατερίνη, Σιούντρη Κωνσταντίνα, Μεταπτυχιακές φοιτήτριες ακ. Έτους 2002-2003
  • Εκπονείται στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ με επιβλέποντα τον Επ.Καθ.Ν.Μπελαβίλα
  • Την παλιά εθνική οδό όχι την Εγνατία
  • Αραβαντινός Π., Χρονογραφία Ηπείρου,τομ Α’ και Β’, Αθήνα 1856
  • Λαμπρίδης Ι., Β’ Ηπειρώτικα Μελετήματα – Ζαγοριακά, τευχ. 8 και 9, Αθήνα, 1889, επανέκδοση Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών, Ιωάννινα 1993
  • Δαλκαβούκης Β., Μετοικεσίες Ζαγορισίων (1750-1922), εκδ. Ριζαρείου Σχολής, Θεσσαλονίκη 1999
  • Βασιλιάς Πύρρος (318 – 272 π.Χ), ξάδελφος του Μ.Αλεξάνδρου
  • Τότε δόθηκε και η ονομασία “Ζαγόρι”
  • Αναφέρονται το Πάπιγκο και τα Άνω και Κάτω Πεδινά καθώς και άλλα χωριά που δεν υπάρχουν σήμερα
  • Οι Ζαγορίσιοι δήλωσαν υποταγή στον Καρά Σινάν Πασά με αντάλλαγμα την αυτονομία την αυτοδιοίκηση και την φοροαπαλλαγή 
  • Τα 5 από τα 14 χωριά δεν υπάρχουν σήμερα.
  • Η.Μ.,τομ.Β’, τευχ.9, σελ.8
  • Χρονικό του 17ου αι. της Μονής Βοτσάς στο οποίο καταγράφονται σημαντικά ιστορικά γεγονότα της περιοχής
  • “Βοϊνάκ” στα τουρκικά σημαίνει ιπποκόμος
  • Τα τοπωνύμια υπάρχουν μέχρι και σήμερα σε τοποθεσίες γύρω από το Δίλοφο
  • Παπαγεωργίου Γ., Οικονομικοί και κοινωνικοί μηχανισμοί στον ορεινό χώρο – Ζαγόρι(αρχές 18ου -αρχές 20ου ), σελ. 17, εκδ. Ριζαρείου Σχολής, Ιωάννινα, 1995.
  • Ο Γ.Παπαγεωργίου αναφέρει ως αιτία την έλλειψη νερού ενώ ο Α. Βλαχόπουλος συμπληρώνει και το πρόβλημα των κατολισθήσεων.
  • Βλαχόπουλος Α., Δίλοφον πρώην Σωποτσέλιον , Ιστορική περιγραφή και εποχή ιδρύσεως αυτού, Ιωάννινα 1970
  • Μεγάλο ρόλο σε αυτό έπαιξε και η συνθήκη του Βοϊνίκου η οποία τους άνοιξε τον δρόμο των ταξιδιών 
  • Χασιώτης Δ., Διατριβαί και Υπομνήματα περί Ηπείρου, Αθήνησιν 1887
  • Το κτήριο του παρθεναγωγείου καταστράφηκε από πυρκαγιά τον 20ο αι και βρισκόταν στην βόρια άκρη του χωριού εκεί που καταλήγει σήμερα ο περιφερειακός χωματόδρομος (Χάρτης 1 σημείο Β) 
  • Τα ίχνη τους στην τοιχοποιία του σχολείου είναι ακόμα ορατά
  • Εργολάβος Σ., Τα Ζαγοροχώρια στις αρχές του αιώνα μας-Δύο πολύτιμα ιστορικά ντοκουμέντα, σελ 91, εκδ. Ηπειρος, Ιωάννινα 1993
  • Τον Ιούλιο του 1913 ο Α.Καθάρειος πήρε εντολή από το Υπ.Παιδείας να συντάξει έκθεση σχετικά με την γεωγραφική, εθνολογική, κοινωνική και εκπαιδευτική κατάσταση των χωριών. Από τις 13 – 31 Ιουλίου 1913 περιηγήθηκε σε 27 Ζαγοροχώρια

3. Πολεοδομική εξέλιξη τού οικισμού

Αξιόπιστα τεκμήρια με ακριβείς πληροφορίες για την εξέλιξη του πολεοδομικού ιστού δεν υπάρχουν. Μελετώντας όμως την χωροταξία, την γεωμορφολογία και τους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες μπορούμε να βγάλουμε ορισμένα ασφαλή συμπεράσματα για την ανάπτυξή του.
Τα πρωταρχικά και βασικά κριτήρια με τα οποία γινόταν συνήθως η επιλογή της θέσης ενός οικισμού ήταν η ύπαρξη νερού, η ύπαρξη χώρου για την καλλιέργεια προϊόντων για τις βασικές τους ανάγκες, η ύπαρξη βοσκοτόπων, ο καλός προσανατολισμός και η ασφάλεια από τις επιδρομές.
Εξετάζοντας το Δίλοφο παρατηρούμε ότι είναι από τα λιγότερο ορατά χωριά από τον γύρω χώρο στο Ζαγόρι, με δυνατότητα όμως, από ορισμένα υψίπεδα, να έχει οπτική επαφή με άλλα γειτονικά χωριά. Είναι κτισμένο στην συμβολή δύο λόφων στο σημείο με τις ηπιότερες κλίσεις και περιστοιχίζεται από δάσος, βοσκοτόπια και λίγη καλλιεργήσιμη έκταση. Στο βορινό άκρο του χωριού είναι ορατή η χαράδρα του Βίκου και το μονοπάτι, προς αυτήν και το χωριό Βίτσα.

Χάρτης Διλόφου βασισμένος σε αεροφωτογραφία τού 1983

Χάρτης 1.: Δίλοφο από αεροφωτογραφία τού 1983

Έχει γραμμική ανάπτυξη στον άξονα βορά νότου με πυκνότερη δόμηση στο κέντρο του. Πιθανόν, τα πρώτα σπίτια να κτίστηκαν στον χώρο γύρω από την πλατεία και στην συνέχεια να αναπτύχτηκε ο οικισμός ακολουθώντας τις κλίσεις του εδάφους. Η κεντρική είσοδος του χωριού είναι στο Νότο (Α στο χάρτη 1), όπου καταλήγει και ο αμαξιτός δρόμος. Θα πρέπει ίσως εδώ να σημειώσουμε ότι μαζί με το Κουκούλι είναι τα μοναδικά χωριά στο Ζαγόρι στα οποία δεν εισέρχονται αυτοκίνητα. Υπάρχει και μια δευτερεύουσα είσοδος (Β στο χάρτη 1) στον βορά στην οποία καταλήγει ο περιφερειακός χωματόδρομος του χωριού .

Μπορούμε να συμπεράνουμε από την χρονολόγηση των κτηρίων, ότι η σημερινή εικόνα του χάρτη του Διλόφου είναι ίδια εδώ και δύο αιώνες τουλάχιστον. Η πλατεία με τον πλάτανο βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού και στον βορινό άξονα αναπτύσσεται ο “Πάνω Μαχαλάς” ενώ στον νότιο ο “Κάτω Μαχαλάς”, το όριο των οποίων βρίσκεται στον νοητό κάθετο άξονα της εκκλησίας (Χάρτης 1). Οι δύο μαχαλάδες έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά. Στον επάνω (βορινό) η δόμηση είναι πυκνότερη και σε κάποιες περιοχές συνεχής. Λίγα σπίτια έχουν αυλές και η μεγαλύτερη πύκνωση παρατηρείται μεταξύ της Εκκλησίας και της πλατείας (Εικ. 1).

Ο Πάνω Μαχαλάς τού Διλόφου μεταξύ πλατείας (μεσοχωρίου) και Εκκλησίας

Εικ.1: Ο Πάνω Μαχαλάς μεταξύ πλατείας (μεσοχωρίου) και Εκκλησίας

Παράδειγμα σπιτιών με συνεχή δόμηση

Εικ.2: Παράδειγμα σπιτιών με συνεχή δόμηση

Αντίθετα, στο νότιο τμήμα του οικισμού οι ιδιοκτησίες είναι πιο αυτόνομες και με μεγαλύτερες αυλές. Τα περισσότερα σπίτια και στις δύο συνοικίες περιστοιχίζονται από υψηλούς μαντρότοιχους (οβορούς) και η είσοδος γίνεται μέσω της αυλόθυρας, η οποία σε περιπτώσεις μη ύπαρξης αυλής οδηγεί κατευθείαν μέσα στο σπίτι (Εικ. 2)
Περπατώντας στα καλντερίμια είναι δύσκολο να κατανοήσει κάποιος την διάταξη των κτισμάτων διότι βλέπει μόνο τους οβορούς και τις αυλόθυρες. Η σχέση του ιδιωτικού και του δημόσιου χώρου είναι ξεκάθαρη. Τα κοινά τους σημεία είναι οι πεζούλες έξω από τις αυλόθυρες οι οποίες χρησίμευαν και ως τόπος συναναστροφής των κατοίκων. Η γενική εικόνα που κυριαρχεί είναι αυτή της εσωστρέφειας και της προστασίας του ιδιωτικού χώρου.
Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που έχει το Δίλοφο είναι τα καλντερίμια. Το δίκτυό τους αναπτύσσεται σε όλον τον οικισμό και προσαρμόζεται στην μορφολογία του εδάφους με διαφορετικές τυπολογίες. Λίγα χωριά στο Ζαγόρι έχουν ακόμα τα αυθεντικά τους καλντερίμια. Στο Δίλοφο έχει κρατηθεί ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό των αυθεντικών αλλά δυστυχώς όπου έχουν γίνει επεμβάσεις έχει επέλθει αλλοίωση με την χρήση μη συμβατών υλικών και την λανθασμένη κατασκευή.
Οι βασικοί τύποι καλντεριμιών (Εικ. 3) είναι τρεις και τα μορφολογικά – κατασκευαστικά τους χαρακτηριστικά έχουν προκύψει από την ανάγκη προσαρμογής τους στις ιδιαιτερότητες του εδάφους και του ιστού. Σημειώνουμε ότι πέραν των τριών αυτών τύπων υπάρχουν και οι παραλλαγές τους.

Σκαρίφημα κάτοψης των τριών βασικών τύπων καλντεριμιών

Εικ 3: Σκαρίφημα κάτοψης καλντεριμιών

Ο τύπος Α (Εικ.4) είναι ο πιο χαρακτηριστικός και χρησιμοποιείται στις ήπιες κλίσεις. Στις άκρες οι πέτρες είναι πλακοστρωμένες (έχοντας ανά ένα μέτρο περίπου μια σειρά από αρκάδες για την ευκολότερη ανάβαση ή κατάβαση) ενώ στο κέντρο είναι τοποθετημένες κάθετα και σε χαμηλότερο επίπεδο για την ροή των όμβριων υδάτων και την διέλευση των ζώων.

Καλντερίμι τύπου Α

Εικ 4: Καλντερίμι τύπου Α

Ο τύπος Β απαντάται πάλι σε καλντερίμια με ήπια κλίση. Η διαφορά από τον τύπο Α είναι η έλλειψη του μεσαίου διαζώματος. Τέλος τον τύπο Γ τον συναντάμε στις μεγάλες κλίσεις. Όλες οι πέτρες είναι τοποθετημένες κάθετα στο έδαφος με ρύση προς το κέντρο για να μην ολισθαίνουν οι πεζοί και έχει την μορφή “ψαροκόκαλου”.
Τα μόνα τεκμηριωμένα στοιχεία που έχουμε στην διάθεσή μας για να ελέγξουμε εάν ο πολεοδομικός ιστός έχει υποστεί σοβαρές αλλοιώσεις είναι πολύ όψιμα σε σχέση με τα χρόνια ύπαρξης του οικισμού. Βασίζονται ουσιαστικά σε αεροφωτογραφίες οπότε το μόνο που μπορούμε να πούμε με ασφάλεια είναι ότι τα τελευταία 60 χρόνια περίπου, η μορφή του πολεοδομικού ιστού δεν έχει μεταβληθεί από διανοίξεις δρόμων ή κατασκευές νέων κτιρίων σε νέες θέσεις. Όποιες αλλοιώσεις έχει υποστεί είναι μορφολογικού χαρακτήρα του καταστρώματος των καλντεριμιών.
Επίσης στο Δίλοφο υπάρχουν και πλακοστρωμένα πλατώματα τα οποία προκύπτουν λόγω των κλίσεων και τα σημεία σύγκλισης των καλντεριμιών. Τα μεγαλύτερα σε έκταση είναι αυτό της πλατείας (Εικ.5) και του προαύλιου χώρου της Εκκλησίας.

Η πλατεία του Διλόφου (Μεσοχώρι)

Εικ.5: Η πλατεία του Διλόφου (Μεσοχώρι)

  • Η είσοδος αυτή δημιουργήθηκε τον 20ο αι. και είναι ο προαύλιος χώρος του κτίσματος του παρθεναγωγείου το οποίο καταστράφηκε από πυρκαγιά. Το σημείο αυτό χρησιμεύει και ως χώρος στάθμευσης
  • Πλάκες τοποθετημένες κάθετα στο έδαφος οι οποίες προεξέχουν. Αρκάδες ονομάζουν τις όρθιες πέτρες στις ράχες των τόξων των πέτρινων γεφυριών. Η προέλευση της λέξης κατά τον Α.Πετρονώτη (Πέτρινα Γεφύρια στην Ελλάδα, συλλ. Τόμος Φύση και έργα ανθρώπων σελ.236 παρ.92)…. προέρχεται από την τουρκική λέξη “arka” η οποία σημαίνει “ράχη” και “πίσω μέρος”, στα δε νεοελληνικά “βοηθός και “προστάτης”…..

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ …

, , , , , ,
, ,
Posted on
Άνοιξη στα Ζαγοροχώρια

Ανοιξιάτικη πεζοπορία στο Ζαγόρι

Ορεινή πεζοπορία και περιπλάνηση στην ανοιξιάτικη φύση τού Ζαγορίου τώρα που η φύση αναγεννάται και μοσχομυρίζει ο αέρας μεθυστικά από τα αγριολούλουδα…

Μοναχικός κρόκος στο Μαυροβούνι στη Βάλια Κάλντα

Μοναχικός κρόκος

Στα βουνά των Ζαγοροχωρίων και των δύο Εθνικών Δρυμών, Βίκου-Αώου και Βάλια Κάλντα, η εκπληκτική φύση, που μόνο με την ορεινή πεζοπορία μπορεί κανείς να την απολαύσει, σας περιμένει για περπάτημα (trekking).

Η διάσχιση ή η περιπλάνηση στην ορεινή φύση τού Ζαγορίου προσφέρουν μία μοναδική ευκαρία στους επισκέπτες να βιώσουν από κοντά την μοναδική φύση τής περιοχής τού Εθνικού Πάρκου τής Βορείας Πίνδου.
Η ορεινή πεζοπορία συνδυάζει αρμονικά την ήπια αερόβια άσκηση με την πνευματική χαλάρωση και την απόλαυση τής φύσης με την περιήγηση στην ορεινή ύπαιθρο μέσα από τα γραφικά πετρόκτιστα χωριά και τους παραδοσιακούς οικισμούς των Ζαγοροχωρίων.

Ένα από τα πολλά γεφύρια στα Ζαγόρια

Γεφύρι στα Ζαγοροχώρια

Περπατήστε σε λιθόστρωτα ή απλά μονοπάτια, μέσα σε δάση από έλατα ή φυλλοβόλες βελανιδιές, σε υγρές ρεματιές, στο φαράγγι τού Βίκου ή σε πλαγιές με μαγευτική θέα, και
απολαύστε τη φύση σε όλο της το μεγαλείο με την ασφάλεια τού πεπειραμένου οδηγού μονοπατιών Μανώλη Διαμαντόπουλου με έδρα το Δίλοφο (σε απόσταση αναπνοής από το Κουκούλι, τους Κήπους, τη Βίτσα, το Μονοδένδρι και τα Άνω – Κάτω Πεδινά).

Και μην ξεχνάτε, η ορεινή πεζοπορία είναι μια δραστηριότητα που ταιριάζει σε όλους, υπάρχουν διαδρομές για όλα τα γούστα και τις ικανότητες με διαφορετικό βαθμό δυσκολίας.
Η πεζοπορία (trekking) απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες και δεν απαιτεί ιδιαίτερη φυσική κατάσταση, μόνο όρεξη…

Επικοινωνήστε μαζί μας για να οργανώσετε την επίσκεψή σας στο Ζαγόρι.

 

, , , , , ,
,
Posted on
Trekking στα Ζαγόρια με τον οδηγό μονοπατιών Μ. Διαμαντόπουλο

Trekking το Πάσχα

Αυτό το Πάσχα αδράξτε την ευκαιρία τής επισκέψεώς σας στα Ζαγόρια και εξερευνήστε το πυκνό δίκτυο των καλοδιατηρημένων μονοπατιών στα Ζαγόρια και τους δύο Εθνικούς Δρυμούς, Βίκου-Αώου και Βάλια Κάλντα.

Οδηγός σας ο Μανώλης Διαμαντόπουλος, τοπικός οδηγός μονοπατιών με έδρα το Δίλοφο Κεντρικού Ζαγορίου, με άριστη γνώση τού δικτύου των μονοπατιών τής περιοχής.

Μυηθείτε μέσα από τη πεζοπορία (trekking) στον κόσμο των φαραγγιών, των δασών, των ποταμών, της παραδοσιακής Ζαγορίτικης αρχιτεκτονικής, των μονών τής περιοχής.


Κάψτε τις θερμίδες τού Πασχαλιάτικου αρνιού με μια καλή πεζοπορία στα μονοπάτια τού Ζαγορίου …

Κρόκοι δίπλα σε μία κρήνη
Θέα
Το μαγεμένο δάσος
Μονοπάτι

 

Ο δημοσιογράφος Παναγιώτης Χριστόπουλος αναφέρει για τα μονοπάτια του Ζαγορίου:

“Η πεζοπορία στο ορεινό δίκτυο των 46 χωριών τού Ζαγορίου και τού γεμάτου δάση, χαράδρες, φαράγγια, ποτάμια και χειμάρρους περιβάλλοντός του διευκολύνεται χάρη στην ακριβή χάραξη από το πρόγραμμα των Ευρωπαϊκών (από εδώ περνάει το περίφημο Ε6) και των Εθνικών Μονοπατιών, αλλά κυρίως από το πρόγραμμα «Life-Ζαγόρι» (είναι αυτά που χαρακτηρίζονται από το γράμμα Ζ και έναν αριθμό – 31 στο σύνολό τους).

Στην ουσία, το δίκτυο των μονοπατιών είναι οι εμπορικοί δρόμοι τής περιοχής πάνω από τα Ιωάννινα κατά τον 16o, τον 17o και τον 18o αιώνα, οι καθημερινές δηλαδή διαδρομές που διέσχιζαν οι άνθρωποι που ζούσαν εδώ. Και, βέβαια, τα περίφημα τοξωτά γεφύρια που διέσχιζαν τα ποτάμια και τα ρέματα τής περιοχής κατασκευάστηκαν εκείνα τα χρόνια. Σήμερα σώζονται περίπου εξήντα από αυτά, ενώ μαρτυρίες κάνουν λόγο για τουλάχιστον άλλα εκατό, τα οποία καταστράφηκαν με τα χρόνια από την αχρηστία ή διάφορα φυσικά φαινόμενα. Τα γεφύρια και οι δρόμοι με τις παραχωμένες μέσα στο έδαφος πέτρες, όχι με τη μορφή σκαλιού, αλλά σαν στηρίγματα αντίστασης, τούς λεγόμενους «αναβαθμούς», είναι χαρακτηριστικά δείγματα των λύσεων που έβρισκαν οι μάστορες από τα Ζαγοροχώρια για να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που πρόσθετε το τοπίο στις μετακινήσεις τους”.

, , , ,
,
Posted on

Μονοπάτια – διαδρομές

Προτάσεις για πεζοπορία στο Ζαγόρι.
Χρήσιμες πληροφορίες για το δίκτυο των μονοπατιών τής περιοχής, όπως, μήκος και διάρκεια διαδρομής, υψομετρική διαβάθμιση, σήμανση, πληροφορίες για την πανίδα-χλωρίδα.

Τα ακόλουθα μονοπάτια βρίσκονται στην περιοχή γύρω από το Δίλοφο Ζαγορίου.
Η κατάταξη είναι με αλφαβητική σειρά και με βάση την αφετηρία τού μονοπατιού.

ΒΙΤΣΑ | για να πάτε στην αφετηρία οδικώς: 11km από το Δίλοφο
ΔΙΚΟΡΦΟ | για να πάτε στην αφετηρία οδικώς: 17km από το Δίλοφο
ΔΙΛΟΦΟ
ΕΛΑΤΗ | για να πάτε στην αφετηρία οδικώς: 8km από το Δίλοφο
ΕΛΑΦΟΤΟΠΟΣ | για να πάτε στην αφετηρία οδικώς: 16km από το Δίλοφο
ΚΑΠΕΣΟΒΟ | για να πάτε στην αφετηρία οδικώς: 12km από το Δίλοφο
ΚΗΠΟΙ | για να πάτε στην αφετηρία οδικώς: 7km από το Δίλοφο
ΜΟΝΟΔΕΝΤΡΙ (ΜΟΝΟΔΕΝΔΡΙ) | για να πάτε στην αφετηρία οδικώς: 14km από το Δίλοφο

ΒΙΤΣΑ – ΣΚΑΛΑ ΒΙΤΣΑΣ – ΓΕΦΥΡΑ ΚΟΚΚΟΡΗ

Αφετηρία: Βίτσα
Τέρμα: γέφυρα Κόκκορη (στην επαρχιακή οδό Ιωαννίνων-Κεντρικού Ζαγορίου)
Μήκος διαδρομής: 3 χλμ.
Διάρκεια διαδρομής: 1,5 ώρα
Υψομετρική διαβάθμιση: 880μ.-960μ.
Τύπος διαδρομής: μονοπάτι
Ειδική σήμανση: Ζ9, Ο3 (το δεύτερο ήμισυ)
Σήμανση: μέτρια
Βαθμός δυσκολίας: πολύ χαμηλός
Προτεινόμενος χρόνος επίσκεψης: καθόλη τη διάρκεια τού έτους
Πόσιμο νερό: δεν υπάρχει
Βλάστηση: βελανιδιές, γάβροι, κέδρα
Πανίδα: αρκούδα, νυκτόβια και ημερόβια αρπακτικά πτηνά (ασπροπάρης, βραχοκιρκίνεζο κ.α.), σβαρνίστρα Ενδιαφέροντα σημεία: η σκάλα Βίτσας (καλντερίμι χτισμένο στα βράχια), το γεφύρι τού Μίσιου, το γεφύρι τού Κόκκορη, η χαράδρα τού Βίκου

^

ΔΙΚΟΡΦΟ – ΚΗΠΟΙ

Αφετηρία: Δίκορφο
Τέρμα: Κήποι
Μήκος διαδρομής: 12 χλμ.
Διάρκεια διαδρομής: 4 ώρες
Υψομετρική διαβάθμιση: 1000μ.-800μ.
Τύπος διαδρομής: μονοπάτι, επαρχιακή οδός, δασική οδός
Ειδική σήμανση: Ο3
Σήμανση: καλή
Βαθμός δυσκολίας: χαμηλός
Πρόσθετες δυσκολίες-κίνδυνοι: σε περιόδους έντονων βροχοπτώσεων ο ποταμός των Κήπων (Μπαγιώτικο ρέμα) ενδέχεται να μην είναι βατός. Ο οδοιπόρος ας αναζητήσει το γεφύρι που βρίσκεται στα ανατολικά και κατόπιν την επαρχιακή οδό στα βόρεια τού ποταμού. Προτεινόμενος χρόνος επίσκεψης: καθόλη τη διάρκεια τού έτους
Πόσιμο νερό: συναντάται σπάνια
Βλάστηση: δρυοδάση
Πανίδα: αρκούδα, αγριογούρουνο, ζαρκάδι. Ενδιαφέροντα σημεία: τα πέτρινα γεφύρια και τα παραδοσιακά ξωκλήσια

^

ΔΙΛΟΦΟ – ΒΙΤΣΑ

Αφετηρία: Δίλοφο
Τέρμα: Βίτσα
Μήκος διαδρομής: 3 χλμ.
Διάρκεια διαδρομής: 1,5 ώρα
Υψομετρική διαβάθμιση: 880μ.-960μ.
Τύπος διαδρομής: μονοπάτι
Ειδική σήμανση: Ζ15
Σήμανση: μέτρια
Βαθμός δυσκολίας: πολύ χαμηλός
Προτεινόμενος χρόνος επίσκεψης: καθόλη τη διάρκεια τού έτους
Πόσιμο νερό: συναντάται σπάνια
Βλάστηση: βελανιδιές, γάβροι, κέδροι
Πανίδα: αγριογούρουνο, δρυοκολάπτες

^

ΕΛΑΤΗ – ΜΥΛΟΣ – ΑΓ. ΜΗΝΑΣ

Αφετηρία: Ελάτη
Τέρμα: ξωκλήσι Αγίου Μηνά
Μήκος διαδρομής: 2 χλμ.
Διάρκεια διαδρομής: 1 ώρα
Υψομετρική διαβάθμιση: 960μ.-750μ.
Τύπος διαδρομής: μονοπάτι
Ειδική σήμανση: Ζ24
Σήμανση: μέτρια
Βαθμός δυσκολίας: χαμηλό
Προτεινόμενος χρόνος επίσκεψης: καθόλη τη διάρκεια τού έτους
Πόσιμο νερό: δεν υπάρχει
Βλάστηση: βελανιδιές, γάβροι
Πανίδα: αρκούδα, αγριογούρουνο, δρυοκολάπτες
Ενδιαφέροντα σημεία: τα πέτρινα γεφύρια, τα ερείπια ενός μύλου, το ξωκλήσι τού Αγίου Μηνά

^

ΕΛΑΦΟΤΟΠΟΣ – ΑΝΩ ΠΕΔΙΝΑ

Αφετηρία: Ελαφότοπος
Τέρμα: Άνω Πεδινά
Μήκος διαδρομής: 3 χλμ.
Διάρκεια διαδρομής: 1 ώρα και 20’
Υψομετρική διαβάθμιση: 1.100μ.-960μ.
Τύπος διαδρομής: μονοπάτι
Ειδική σήμανση: Ζ5
Σήμανση: πρόχειρη έως και ανύπαρκτη
Βαθμός δυσκολίας: χαμηλός
Προτεινόμενος χρόνος επίσκεψης: καθόλη τη διάρκεια τού έτους
Πόσιμο νερό: συναντάται πολύ σπάνια
Βλάστηση: πουρνάρια, κέδρα
Πανίδα: ασπροπάρης, γερακίνα
Ενδιαφέροντα σημεία: βρύση παραδοσιακής αρχιτεκτονικής

^

ΚΑΠΕΣΟΒΟ – ΣΚΑΛΑ ΒΡΑΔΕΤΟΥ – ΒΡΑΔΕΤΟ

Αφετηρία: Καπέσοβο
Τέρμα: Βραδέτο
Μήκος διαδρομής: 3 χλμ.
Διάρκεια διαδρομής: 1 ώρα και 45’
Υψομετρική διαβάθμιση: 1.100μ.-1.340μ.
Τύπος διαδρομής: μονοπάτι
Ειδική σήμανση: δεν υπάρχει
Σήμανση: δεν υπάρχει
Βαθμός δυσκολίας: πολύ χαμηλός
Προτεινόμενος χρόνος επίσκεψης: καθόλη τη διάρκεια τού έτους
Πόσιμο νερό: δεν υπάρχει
Βλάστηση: γάβροι, κέδροι
Πανίδα: ασπροπάρης, βραχοκιρκίνεζο, σβαρνίστρα
Ενδιαφέροντα σημεία: η σκάλα Βραδέτου, τα πέτρινα γεφύρια, τα παραδοσιακά ξωκλήσια, το φαράγγι Μεζαριάς

^

ΚΗΠΟΙ – ΚΟΥΚΟΥΛΙ

Αφετηρία: Κήποι
Τέρμα: Κουκούλι
Μήκος διαδρομής: 2,5 χλμ.
Διάρκεια διαδρομής: 1 ώρα και 15’
Υψομετρική διαβάθμιση: 800μ.-900μ.
Τύπος διαδρομής: μονοπάτι (επαρχιακή οδός)
Ειδική σήμανση: Ζ31
Σήμανση: πρόχειρη
Βαθμός δυσκολίας: πολύ χαμηλός
Προτεινόμενος χρόνος επίσκεψης: καθόλη τη διάρκεια τού έτους
Πόσιμο νερό: δεν υπάρχει
Βλάστηση: βελανιδιές, γάβροι, κέδροι
Πανίδα: αγριογούρουνο, δρυοκολάπτες, γερακίνα, βραχοκιρκίνεζο
Ενδιαφέροντα σημεία: το φαράγγι Σελάτο ή Βικάκι, το γεφύρι Λαζαρίδη ή Κοντοδήμου, η σκάλα Κουκουλίου (καλντερίμι χτισμένο σε βράχια), τα ερείπια τού Μύλου Λαζαρίδη

^

ΜΟΝΟΔΕΝΤΡΙ – ΒΙΚΟΣ

Αφετηρία: Μονοδέντρι
Τέρμα: Βίκος (οικισμός)
Μήκος διαδρομής: 10 χλμ.
Διάρκεια διαδρομής: 6 ώρες
Υψομετρική διαβάθμιση: 1.060μ.-550μ.-770μ.
Τύπος διαδρομής: μονοπάτι
Ειδική σήμανση: Ο3 εκτός από την αρχή και το τέλος τής διαδρομής (είσοδος και έξοδος από το φαράγγι)
Σήμανση: καλή
Βαθμός δυσκολίας: υψηλός
Πρόσθετες δυσκολίες-κίνδυνοι: να αποφεύγεται η διάσχιση τού φαραγγιού κατά την περίοδο παρατεταμένων βροχοπτώσεων ή κατακλυσμιαίων βροχών (γενικότερα συνιστάται προσεκτικό βάδισμα)
Προτεινόμενος χρόνος επίσκεψης: από τον Απρίλιο έως το Νοέμβριο (πιθανά και τους υπόλοιπους μήνες αν δεν έχουν προηγηθεί έντονες βροχοπτώσεις)
Πόσιμο νερό: υπάρχει μόνο μία πηγή
Βλάστηση: βελανιδιές, γάβροι, κρανιές κ.α.
Πανίδα: αρκούδα, δρυοκολάπτες, ασπροπάρης, χρυσαετός, νυκτόβια αρπακτικά πτηνά, σβαρνίστρα, πέστροφα
Ενδιαφέροντα σημεία: το φαράγγι τού Βίκου, οι πηγές τού Βοϊδομάτη, η παρθένα φύση

^

ΜΟΝΟΔΕΝΤΡΙ – ΠΑΠΙΓΚΟ

Αφετηρία: Μονοδέντρι
Τέρμα: Πάπιγκο (Μικρό ή Μεγάλο)
Μήκος διαδρομής: 12 χλμ.
Διάρκεια διαδρομής: 7 ώρες
Υψομετρική διαβάθμιση: 1.060μ.-550μ.-1.000μ.
Ειδική σήμανση: Ο3 εκτός από την αρχή της διαδρομής (είσοδος στο φαράγγι)
Σήμανση: καλή
Βαθμός δυσκολίας: υψηλός
Πρόσθετες δυσκολίες-κίνδυνοι: να αποφεύγεται η διάσχιση τού φαραγγιού κατά την περίοδο παρατεταμένων βροχοπτώσεων ή κατακλυσμιαίων βροχών (γενικότερα συνιστάται προσεκτικό βάδισμα)
Προτεινόμενος χρόνος επίσκεψης: από το Μάιο έως το Νοέμβριο (πιθανά και τους υπόλοιπους μήνες αν δεν έχουν προηγηθεί έντονες βροχοπτώσεις)
Πόσιμο νερό: υπάρχουν δύο πηγές
Βλάστηση: βελανιδιές, γάβροι, κρανιές, φλαμουριές κ.α.
Πανίδα: αρκούδα, δρυοκολάπτες, ασπροπάρης, χρυσαετός, νυκτόβια αρπακτικά πτηνά, σβαρνίστρα, πέστροφα
Ενδιαφέροντα σημεία: το φαράγγι τού Βίκου, οι πηγές τού Βοϊδομάτη, η παρθένα φύση
Παρατηρήσεις: σε περίπτωση έντονων βροχοπτώσεων πιθανά η μοναδική δίοδος-έξοδος από το φαράγγι προς το Πάπιγκο να είναι αδιάβατη

Πηγή: monopatia.skai.gr/

, , , , , , , ,
,
Posted on

Μονοπάτια Β. Πίνδου

ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΠΙΝΔΟΥ

Η προστατευόμενη Περιοχή Βόρειας Πίνδου (στο εξής Π. Π. Β. Πίνδου) περιλαμβάνει την περιοχή Βίκου-Αώου που ανακηρύχθηκε Εθνικός Δρυμός το 1973, την περιοχή Βάλια-Κάλντα που ανακηρύχθηκε Εθνικός Δρυμός το 1966 και την μεταξύ τους περιοχή που υπαγόταν σε καθεστώς Εθνικού Δρυμού ως σήμερα. Έχει έκταση περίπου 2.500 τ. χλμ.
Η δημιουργία τής Π. Π. Β. Πίνδου με την ενοποίηση των τριών περιοχών εξασφαλίζει τη συνολική διαχείριση τής περιοχής και την ολοκληρωμένη προστασία των ιδιαίτερων φυσικών χαρακτηριστικών της και τής άγριας ζωής.

 

Στην Π. Π. τής Β. Πίνδου, με εξαίρεση τις πολύ ορεινές περιοχές, υπάρχουν διάσπαρτοι 97 οικισμοί, οι κάτοικοι των οποίων χρησιμοποιούσαν, τόσο για τις καθημερινές ασχολίες τους όσο και για την επικοινωνία τους με άλλα χωριά και πόλεις τής ευρύτερης περιοχής, ένα πολυσύνθετο και λειτουργικό δίκτυο μονοπατιών. Οι σημαντικές αλλαγές που σημειώθηκαν κατά τον 20ο αιώνα στον τρόπο και τα μέσα επικοινωνίας και μεταφοράς είχαν ως αποτέλεσμα πολλά από τα μονοπάτια αυτά να εγκαταλειφθούν και μερικώς ή ολικώς να καταστραφούν. Τις τελευταίες δεκαετίες έγινε αντιληπτή, αρχικά από τους ορειβατικούς συλλόγους αλλά και από την τοπική κοινωνία αργότερα, η ανάγκη διατήρησης αυτών των μονοπατιών για λόγους ιστορικούς αλλά και πρακτικούς. Σήμερα αρκετά μονοπάτια έχουν συντηρηθεί και σημανθεί, ώστε να είναι δυνατή η διέλευσή τους από πεζοπόρους και ορειβάτες. Η Π. Π. Β. Πίνδου διασχίζεται από δύο μονοπάτια μεγάλων διαδρομών.

Το πρώτο, το εθνικό μονοπάτι «Ο3», κατευθύνεται από το νότο προς το βορρά και συνδέει επτά χωριά τού Ζαγορίου και τής Κόνιτσας περνώντας από τούς ορεινούς όγκους τού Μιτσικελίου, τής Τύμφης, τού Σμόλικα και τής χαράδρας τού Βίκου.

Το δεύτερο, το διεθνές μονοπάτι «Ε6», κατευθύνεται από νοτιοανατολικά προς βόρεια, συνδέοντας πέντε οικισμούς τού  Μετσόβου και των Γρεβενών, περνώντας από τα όρη Λύγκου (Αρκουδόρεμα, Αυγό, Βάλια Κάλντα), τη Βασιλίτσα και τούς πρόποδες τού Σμόλικα.

Τα μονοπάτια Ο3 και Ε6 συνδέονται μεταξύ τους με άλλα δύο μονοπάτια με κατεύθυνση δυτικοανατολική τα οποία συνδέουν περιοχές τής Τύμφης με τα όρη Λύγκου και το Μέτσοβο, αφού διασχίσουν το Ζαγόρι, και τα οποία στην πραγματικότητα αποτελούν τμήματα επιμέρους μονοπατιών, γι’ αυτό και δε χαρακτηρίζονται από μια ενιαία σήμανση καθόλο το μήκος τους.
Εκτός από τα παραπάνω υπάρχουν και πολλά άλλα μονοπάτια στην Π. Π. Β. Πίνδου που αποτελούν μέρος των δικτύων «Ζ» (Ζαγόρι), «Ρ» (Πίχτειο δίκτυο Μετσόβου), «ΕΠΠΕΡ» (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον) ή άλλων δικτύων στην περιοχή της Κόνιτσας καθώς και γενικότερα στην περιοχή της Προστατευόμενης Περιοχής. Τέλος, υπάρχουν πολλά ακόμα μονοπάτια που διαθέτουν πρόχειρη σήμανση ή πολλές φορές και καθόλου.

Για πεζοπορικές προτάσεις στο Ζαγόρι πατήστε εδώ για να δείτε τα μονοπάτια με αφετηρία το Δίλοφο ή τα κοντινά σε αυτό χωριά: Ασπράγγελους, Βίτσα, Δίκορφο, Ελάτη, Καπέσοβο, Κήπους, Κουκούλι, Μονοδέντρι και Πεδινά.

 

Εάν σάς ενδιαφέρει να κάνετε πεζοπορία (trekking) και θέλετε περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον τοπικό οδηγό μονοπατιών Μανώλη Διαμαντόπουλο που δραστηριοποιείται στο Ζαγόρι με έδρα το Δίλοφο.

 

Πηγή: monopatia.skai.gr/

, , , , , , ,
,
Posted on